Mogłoby się wydawać, że nie ma nic prostszego niż odpoczynek. Nic bardziej mylnego – w codziennym otoczeniu każdego z nas można zauważyć rosnącą liczbę osób, które czują ciągłe zmęczenie nawet po wolnym popołudniu czy weekendzie. Jak zatem nauczyć się odpoczywać efektywnie?
Czym jest odpoczynek i dlaczego jest nam potrzebny?
Zgodnie ze słownikową definicją, odpoczynek to przerwa w jakimś wysiłku dla nabrania sił. Odpoczynek jest też określany jako czas poświęcony na pozbywanie się zmęczenia, zwykle poprzez robienie tego, co sprawia przyjemność. Termin ten jest więc bardzo szeroki, ale na pewno nie należy go stawiać ani na równi, ani nawet obok lenistwa – a tak niestety wielu osobom się on kojarzy. Dlaczego? Odpoczynek bowiem jest nam niezbędny dla zachowania dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego. Wysokiej jakości odpoczynek:
- poprawia samopoczucie i pozytywnie wpływa na nastrój,
- wspomaga regenerację organizmu,
- podnosi zdolność skupienia i koncentracji,
- poprawia jakość komunikacji w relacjach prywatnych i zawodowych,
- ułatwia podejmowanie nawet trudnych decyzji,
- zwiększa wydajność, produktywność i kreatywność,
- ogranicza ryzyko pojawienia się uczucia wypalenia, również zawodowego,
- obniża poziom lęku i stresu.
Jak nauczyć się odpoczywać? 5 kluczowych zasad
Odpoczynek to sztuka, która nie zawsze przychodzi nam naturalnie. Jak zatem nauczyć się odpoczywać? Pomocne w tym okaże się kilka podstawowych zasad:
- Uwzględnij odpoczynek w swoim planie dnia i tygodnia – w harmonogramie zajęć nierzadko trudno jest znaleźć czas na przerwę. Odpoczynek powinno się jednak traktować bardzo poważnie, gdyż często okazuje się, że regularne chwile oddechu od codziennej gonitwy w rezultacie przyczyniają się do wzrostu produktywności i zaplanowane zadania realizujesz szybciej i sprawniej.
- Zadbaj o przestrzeń do odpoczynku – w zależności od tego, na jaką formę odpoczynku się zdecydujesz, warto stworzyć sobie własne miejsce do relaksu. Nie musi to być wcale duża przestrzeń, ale powinna zawierać elementy, które pozwolą Ci się odprężyć.
- Niech inni wiedzą, że odpoczywasz – gdy planujesz odpoczynek, zadbaj, żeby nikt Ci go nie zakłócał. Powiedz więc innym, że nie chcesz, by przez określony czas Ci przeszkadzano.
- Pozwól sobie na spontaniczność – nie musisz każdego dnia wypoczywać tak samo. Masz prawo spontanicznie decydować, jak chcesz spędzić czas wolny, bez zbędnego planowania, robiąc coś, na co akurat teraz masz ochotę.
- Spędzaj czas na świeżym powietrzu – ciągłe przebywanie w zamkniętych pomieszczeniach przy sztucznym oświetleniu w krótszej lub dłuższej perspektywie może negatywnie odbić się na Twoim samopoczuciu. Warto więc jak najczęściej wychodzić na świeże powietrze, by obcować z naturą, dotlenić się i choć na kilka chwil zmienić otoczenie.
Jak efektywnie odpoczywać? Różne rodzaje odpoczynku
Zarówno w sieci, jak i w literaturze możesz spotkać się z rozmaitymi poradami na temat efektywnego odpoczynku. Jak już wiesz, pojęcie to jest na tyle pojemne, że można je niemal dowolnie wypełnić – formą relaksu, która rzeczywiście sprawia Ci przyjemność, pozwoli pozbyć się zmęczenia i nabrać sił do dalszego działania. Tematykę wypoczynku bardzo szeroko traktuje też dr Saundra Dalton-Smith. Według znanej lekarki i autorki książek o odpoczywaniu wyróżniamy aż siedem rodzajów odpoczynku: psychiczny, sensoryczny, emocjonalny, społeczny, twórczy, duchowy i fizyczny.
Odpoczynek psychiczny
Często mówi się, że najlepszym remedium na zmęczenie psychiczne jest wysiłek fizyczny. Nie jest to jednak reguła – efektywny odpoczynek psychiczny mogą też przynieść:
- krótkie, ale regularnie odbywające się przerwy w pracy,
- czytanie książki, oglądanie filmu czy serialu,
- zabawa ze zwierzakami domowymi,
- ćwiczenia relaksacyjne,
- pisanie dziennika.
Odpoczynek sensoryczny
W obliczu nadmiernej ilości bodźców docierających z otoczenia dobrym rozwiązaniem może być odpoczynek sensoryczny, czyli na przykład:
- spędzanie czasu w ciszy i samotności,
- używanie słuchawek wygłuszających w czasie pracy,
- ograniczenie czasu spędzanego online,
- dieta informacyjna, w tym wyłączenie lub wyciszenie telewizora czy radia,
- ograniczenie ilości włączonego światła w domu,
- spędzanie czasu w otoczeniu przyrody,
- aromaterapia.
Odpoczynek emocjonalny
Odpoczynek emocjonalny jest ściśle związany z odpoczynkiem psychicznym, ale nie są to pojęcia tożsame. Emocjonalny odpoczynek może przynieść także:
- prowadzenie dziennika i spisywanie odczuwanych emocji i stanów emocjonalnych,
- psychoterapia i inne formy pomocy psychologicznej, które wspierają uświadamianie odczuwanych emocji,
- rozmowa o emocjach z bliską osobą.
Odpoczynek społeczny
Osoby pracujące w niektórych zawodach mogą szybciej zużywać zasoby energii społecznej, a do tego są narażone na nadmiar bodźców sensorycznych. Często odpoczynek społeczny jest więc równoznaczny z przebywaniem w samotności, ale może też przybierać formy:
- szczerej, otwartej rozmowy i uważnej komunikacji,
- przebywania w otoczeniu osób, z którymi czujemy się bezpiecznie,
- świadomego wyznaczania granic w relacjach prywatnych i zawodowych.
Odpoczynek twórczy
Odpoczynek twórczy, zwłaszcza połączony z szeroko pojmowaną sztuką, może mieć zbawienny wpływ na samopoczucie. Do odpoczynku twórczego zaliczają się takie czynności, jak:
- taniec, śpiew,
- prace ręczne,
- malowanie, rysowanie,
- wizyta muzeum czy galerii,
- słuchanie muzyki, pójście na koncert.
Odpoczynek duchowy
Odpoczynek duchowy bywa stawiany na równi z religijnością, jednak czynności związane z religią lub towarzyszącymi jej obrzędami nie są jego jedyną formą. Może to być także:
- modlitwa,
- medytacja,
- oglądanie wystąpień i czytanie książek przewodników duchowych.
Odpoczynek fizyczny
Aktywność fizyczna to dla wielu osób najlepsza forma odpoczynku, łącząca troskę o samopoczucie i psychikę z dbałością o ciało. Co ważne, odpoczynek fizyczny możesz z powodzeniem łączyć z innymi wymienionymi wyżej formami, przy czym za najważniejszą i najskuteczniejszą metodę w tym kontekście uznaje się wysokiej jakości, regenerujący sen. Poza tym odpoczynek fizyczny możesz realizować poprzez:
- spacery w otoczeniu natury,
- zajęcia taneczne,
- jogę, pilates,
- pływanie w basenie,
- ćwiczenia w siłowni,
- seanse w saunie,
- kąpiele relaksacyjne,
- morsowanie,
- wizyty w SPA, w tym masaże i inne zabiegi pielęgnacyjne.
